हवा हवाई

Published in the Sunday Tarun Bharat on 03 August 2025

...इथे सारे शांत, संथ, सहज आहे... जणू काही काळाच्या वेगाचे गणितच मंदावलेले असावे! इथले निसर्गसौंदर्य आपल्याला मोहवून टाकते. निघालेली प्रत्येक वाट काहीतरी देखणा अनुभव पदरात घालते...

अलोहा! रिसेप्शन काऊंटरवरच्या तरुणीने सुहास्य वदनाने माझे स्वागत केले. मीटिंग संपवून बाहेर पडतानाही तिने ‌‘अलोहा‌’ म्हणत मला निरोप दिला. ‌‘अलोहा‌’ हा केवळ एक शब्द नाहीये, तो शब्द उच्चारणाऱ्याच्या भावनाही त्यात ओतप्रोत भरलेल्या असतात. मी एका ट्रॅव्हल कॉन्फरन्ससाठी अमेरिकेत आले होते. तिथे मांडलेल्या एका स्टॉलने माझे लक्ष वेधून घेतले. फुलांची आकर्षक सजावट, त्याला साजेसे पार्श्वसंगीत आणि हास्यांचे हलके तुषार उडवत धीम्या आवाजात सुरू असलेल्या गप्पा... या सगळ्यामुळे वातावरणात निराळीच ऊर्जा जाणवत होती. हे काहीतरी वेगळे आहे हे चटकन लक्षात येत होते. 'वेलकम, हवाईमध्ये तुमचे स्वागत आहे!' आमचे असे मनःपूर्वक स्वागत करणाऱ्या या महिलेचे म्हणणे खोटे नव्हतेच मुळी. जरी प्रत्यक्षात नसलो तरी त्या वातावरणामुळे आम्ही सगळे हवाईत पोहोचलो होतो. त्या अगदी काही मोजक्या मिनिटांच्या भेटीतही हवाई बेटांबद्दल माझ्या मनात कुतूहल आणि उत्सुकता दाटून आली. प्रेक्षणीय स्थळांच्या यादीतील हवाईचा नंबर खालून एकदम वर आला. कारण एकदा का आपण ‌‘अलोहा‌’च्या प्रभावाखाली आलो की ती वृत्ती आपल्याही मनाचा ठाव घेते. शिवाय, पृथ्वीवरचा स्वर्ग पाहायचा असेल तर मग हवाईची भेट आपल्या बकेट लिस्टमध्ये पाहिजेच! आपला मूड बदलून टाकणारा, उत्साह आणि ताजेपणाने रसरसणारा, यापूर्वी कधीही न घेतलेला स्वर्गीय आनंद घ्यायचा असेल तर हवाईला पर्याय नाही.

हवाईला प्रत्यक्ष पोहोचण्यापूर्वीच हवाईच्या पौराणिक असल्याची साक्ष आपल्याला पटू लागते. बऱ्याच जणांसाठी हवाई म्हणजे अनोखे, दुर्लभ, कायम स्वप्नवतच राहणारे ठिकाण असते. अमेरिकेच्या मुख्य भूमीपासून पश्चिमेकडे नजर टाकली की दूर... पॅसिफिकच्या मध्यभागी दिसू लागते... हवाई. अमेरिकेचे पन्नासावे राज्य. उर्वरित अमेरिकेपेक्षा पूर्ण भिन्न असा हा उष्णकटीबंधीय द्वीपसमूह. संपूर्णपणे बेटांनी बनलेले, उष्ण कटिबंधातील, सांस्कृतिकदृष्ट्या अमेरिका खंडापेक्षा पॉलिनेशियाशी अधिक जवळीक राखणारे असे हे वैशिष्ट्यपूर्ण राज्य. पॉलिनेशिया ट्रँगलच्या उत्तरेकडील टोकाला ही बेटे वसलेली आहेत. वंशपरंपरा, भाषा, सागरी सफरींचा वारसा यांमुळे ही बेटे न्यूझीलंड (ऑटिआरोआ) आणि इस्टर आयलंड (रापा नुई) यांच्याशीही नातं सांगतात. अर्थात, अशी सांस्कृतिक पाळेमुळे घट्ट असली तरीही हवाईचे रुपडे आधुनिक अमेरिकेशी सांगड घालणारे आहे. अलीकडच्या काळातील महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे अमेरिकेचे 44वे राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामा यांची ही जन्मभूमी.

हवाईमध्ये ‌‘अलोहा‌’ म्हणजे केवळ स्वागत करण्यासाठीचे तोंडदेखले शब्द नाहीत. ती त्यांची जीवनपद्धती आहे. प्रेम, सहवेदना, सहनशीलता आणि माणुसकी यातून साकारलेली जीवनपद्धती. त्यात एकमेकांशी सह्रदयतेने वागणे, निसर्गाचा आदर करणे आणि सर्व गोष्टींमध्ये एकोपा राखून पुढे जाणे अभिप्रेत आहे. हुला नृत्यातही त्याचे प्रतिबिंब पडलेले आपल्याला जाणवते. स्थानिकांचे हसरे चेहरे, त्यांची अदबशीर भाषा आपल्या मनात घर करते.

हवाईच्या कायद्यात ‌‘अलोहा‌’ वृत्तीची व्याख्या सापडते. ही वृत्ती हे येथील नागरिकांचे आणि सरकारी अधिकाऱ्यांच्या वागण्याबोलण्याचे मुख्य तत्व आहे. ‌‘अलोहा‌’चे प्रत्येक अक्षर म्हणजे एकेका मूल्याची ओळख आहे.

अलोहा  ALOHA :

A- Akahai (आकाहाय म्हणजे दयाळूपणा),

L - Lokahi (लो काही म्हणजे एकोपा),

O - ‌‘Olu‌’olu (ओलू ओलू म्हणजे जुळवून घेणे),

H - Ha‌’a ha‌’a (हाआ हाआ म्हणजे नम्रता),

Ahonui (अहोनुई म्हणजे सहनशीलता)

तत्वज्ञान आणि पाहुणचार करण्याची वृत्ती यांची अतिशय सुंदर मोट बांधलेले असे दुसरे उदाहरण सापडणे कठीण आहे.

हवाई बेटांवरील प्रवास म्हणजे एका बेटावरून दुसऱ्या बेटावर मजल दरमजल करत जाणारा सुरेख प्रवास आहे. त्याची सुरुवात बिग आयलंडवरून करणे उत्तम. हवाई आयलंडइतके जिवंत अनुभव देणारे दुसरे ठिकाण या पृथ्वीतलावर नाही. म्हणून या बेटाला बिग आयलंड म्हणतात. उरलेली सर्व हवाईयन आयलंड एकत्र सामावतील एवढा या आयलंडचा आकार आहे. त्याशिवाय, इतर सर्व दृष्टीनेही हे बेट संपूर्णपणे वेगळे आहे. ज्वालामुखीच्या लाव्ह्यापासून तयार झालेले हे बेट. अग्नी आणि खडक यांचे अद्भुत दर्शन आपल्याला हवाई वोल्कॅनोज्‌‍ नॅशनल पार्कमध्ये होते. जगातील अत्यंत सक्रिय असे माऊना लोआ आणि किलाउया हे दोन ज्वालामुखी या बेटावर आहेत. एका क्षणी आपण अगदी ताज्या बाहेर पडलेल्या लाव्ह्यावर उभे असतो, तर दुसऱ्या क्षणी आपण वाहत्या लाव्ह्याच्या शेजारी असतो. हा अनुभव अवर्णनीय आहे!

पुनाऊलूचा ब्लॅक सॅण्ड बीच या बिग आयलंडवर आहे. काळीशार वाळू आणि त्यावर वेगाने आदळणाऱ्या लाटा येथे अनुभवता येतात. आता पृथ्वीवरून नष्ट होण्याच्या बेतात असेलेले सागरी कासव आपल्याला इथे उन्हात पाठ शेकत बसलेले दिसते, ही म्हणजे पर्वणीच. दिवस असा अनुभवसंपन्न घालवल्यानंतर रात्री आपण माऊना कियाला जातो. हे बेटावरील सर्वाधिक उंच शिखर आहे. तिथे मोकळ्या आकाशात आकाशगंगेचे रुप न्याहाळताना काळ थांबून राहिल्यासारखा वाटतो.

निसर्गाचा शक्य तेवढा सगळा नजारा आपण बिग आयलंडवर पाहिल्यावर आता आणखी काय पाहणार असा विचार करतच आपण माऊई बेटावर पोहोचतो. इथे सारे शांत, संथ, सहज आहे... जणू काही काळाच्या वेगाचे गणितच मंदावलेले असावे! इथले निसर्गसौंदर्य आपल्याला मोहवून टाकते. निघालेली प्रत्येक वाट काहीतरी देखणा अनुभव पदरात घालते. माऊई म्हणजे केवळ एक ठिकाण नाहीये, ती भाववृत्ती आहे. इथल्या व्हॅली इसेल मधील निसर्गसौंदर्य आपल्यालाही धुंद करतं. प्रसिद्ध हाना हायवेवरून जाताना जंगलातील रस्त्यांची वळणे, दऱ्या, अधूनमधून दिसणारे सागरकिनारे आपल्याला कवेत घेत आहेत, असंच वाटतं. केआनाईला आपण थोडे विसावतो. हे आजच्या जगाशी काहीही घेणेदेणे नसलेले किनारपट्टीवरील एक छोटेसे खेडे आहे. पाठोपाठ कोकी बीचवर आपण लाल वाळू आणि आकाशी रंगाच्या लाटा अनुभवतो. इथेच माऊई न्युई बॉटनिकल गार्डन आहे. हवाई बेटांवरील इकोलॉजी, स्थानिक वृक्षसंपदा यांची इथे ओळख होते. बेटावरील शेतीचा भूतकाळ समोर मांडणारे अल्केझांडर अँड बाल्डविन शुगर म्युझियम इथेच आहे. सागरतळाशी भटकंती करणाऱ्यांना हमखास भावेल असा मोलोकिनी कार्टर इथे आहे. अर्धवट पाण्याखाली असणाऱ्या आणि ज्वालामुखीमुळे तयार झालेल्या क्रिसेंटपाशी उष्ण कटिबंधीय मासे, सागरी कासव यांच्यासोबत पोहोण्याचा आनंद घेता येतो.

माऊईच्या प्रेमात आकंठ बुडाल्यावर आपण ओहू बेटावर येतो. इथे संस्कृती, इतिहास आणि उर्जा यांचा अनोखा संगम पहायला मिळतो. हवाई बेटांचे हृदय म्हणजे ओहू. या बेटाला निसर्गाचा वरदहस्त आणि प्रदीर्घ इतिहास लाभला आहे. होनोलूलू ही देशाची राजधानी. बहुमजली हॉटेल्स, फूड ट्रक, सर्फ शॉप्स आणि राजेशाही वारसा यांचा मिलाफ होनोलूलूमध्ये आहे. इलोनी पॅलेसमधील फेरफटका आपल्याला इतिहासात घेऊन जातो. अमेरिकेच्या धरतीवरील एकमेव राजेशाही महाल आणि राजांच्या सन्मानार्थ उभारण्यात आलेला कामेहामेहा राजाचा स्टॅच्यू हे याचे वैशिष्ट्य. पर्ल हार्बर तर सगळे जाणतातच. दुसऱ्या जागतिक महायुद्धाच्या कहाण्यांची साद इथल्या वातावरणात जाणवते.

पुन्हा एकदा इतिहासातून निर्सगात येऊया. डायमंड डेड कार्टरवर चढल्यावर सागरकिनाऱ्याचे रुपसंपन्न दर्शन घडते. होलोना ब्लोहोल इथे सागराची असीम ताकद दिसते. जपानी अभयारण्याची प्रतिकृती असलेल्या ब्योडो-इन टेम्पलमध्ये मन:शांतीसाठी आराधना करता येते. प्रसिद्ध नॉर्थ शोअरच्या दिशेने आपण येऊ लागतो. इथल्या लाटांवर अनेक सर्फिंग दिग्गज खेळलेले आहेत. ताज्या रसदार अननसांसाठी आपण डोल प्लांटेशनला थांबतो आणि अननसमय होऊन जातो.

सूर्य मावळतीकडे कलल्यावर पारंपरिक लुआऊचा आनंद आपण घेऊ शकतो. नृत्य, संगीत याचा अनोखा स्वाद त्या नंतरचेही कित्येक दिवस आपल्यासोबत राहतो. या नृत्याचा आनंद घेत रात्र कधी संपते ते कळतही नाही.

आपण कधी कल्पनाही केली नसेल असा विस्मयकारक अनुभव हवाई बेटे आपल्या गाठीशी बांधतात. माऊना कियावरून मावळतीचा सूर्य अनुभवणे, मोलोकिनीच्या आरपार दिसणाऱ्या पाण्यातून स्नोर्केलिंग करणे, सूर्योदयाच्या वेळी वायकीकी बीचवर फेरफटका मारणे किंवा हॅलिकॉप्टरमधून जिवंत ज्वालामुखींमध्ये डोकावणे... असे कितीतरी अविस्मरणीय अनुभव आपल्याला मिळतात. एका बेटावरून दुसऱ्या बेटावर जाण्यासाठी केलेली विमान उड्डाणेही संस्मरणीय ठरतात. ज्वालामुखींचे विवर, कोरल रिफ आणि किनाऱ्यालगतची जंगलेही विलोभनीय आहेत. हवाई हे सर्वार्थाने उत्तम हनिमून डेस्टिनेशन आहे. कॅलिफोर्नियातील सुटीशीही त्याची सांगड घालता येते. हवाईतील काही जागा ओळखीच्या वाटतात, कारण अनेक सिनेमांमध्ये या बेटांचे दर्शन झालेले आहे. काऊआई आणि ओहू या बेटांवरील हिरव्यागार दऱ्यांमध्ये शूटींग झालेला जुरासिक पार्क, ओहूच्या रमणीय किनाऱ्याचे सर्वांगसुंदर दर्शन घडवणारा फिफ्टी फर्स्ट डेट्स. शिवाय, पर्ल हार्बर तर प्रत्यक्षात तिथेच घडलेला इतिहास आहे. संस्कृती, निसर्ग आणि माणसे इथे गुण्यागोविंदाने नांदत आहेत. ज्वालामुखीने इथल्या जमिनीला आकार दिला आहे. तसंच, इथल्या वाऱ्यातून प्राचीन ध्वनीचे नाद झंकारत आहेत. सूर्योदयाला सर्फिंग, दुपारी गिर्यारोहण आणि रात्री चांदण्याच्या प्रकाशातील नृत्य यांचा अनुभव येथे घेता येतो. प्रवासाचं निमित्त काहीही असू दे... स्वत:च्या शोधातील प्रवास, रोमँटिक सहवासाचा प्रवास किंवा पृथ्वीवरील अतुलनीय सौंदर्याचे स्मरण करण्यासाठीचा प्रवास... या सगळ्यांसाठी हवाई हा उत्तम पर्याय आहे. हवाई आपल्याला निराश करत नाही!

माझ्या त्या ट्रॅव्हल कॉन्फरन्समधील प्रसंगात एका अनोळखी व्यक्तीच्या सुहास्यात मला अलोहा वृत्तीचे दर्शन घडले. त्याचप्रमाणे, हवाई बेटे म्हणजे एकमेकांना जोडणारा, आश्चर्याची बरसात करणारा आणि काहीतरी वेगळे सापडल्याचा आनंद देणारा संस्मरणीय प्रवास असल्याचे जाणवले.

मग तुम्ही कसली वाट पाहताय? हवाईच्या या जादुई नगरीने तुमच्या मनातही उत्सुकता जागी केली ना? त्यात आणखी भर म्हणजे वीणा वर्ल्डची साथ. तुमच्याकडे अमेरिकेचा व्हॅलिड व्हिसा असेल तर एकाच प्रवासात दोन संस्मरणीय ठिकाणांना भेट देता येईल. हवाई बेटांसोबत मेक्सिकोचा प्रवास होऊ शकतो. एकाच टूरमध्ये बकेट लिस्टमधील दोन स्वप्नं आणि एक साहसी सफर शक्य आहे. त्यामुळे, बॅग भरो, निकल पडो!